A thuan thu an sim ih piangih zumtu lak ih
thuanthu maksak ropi bik ih rel tel mi Sadhu Sunder Shingh ih thuanthu hi! kum
1889 September thla ah India ram Rampure khua Patiala ah a suak ih, an insang
hi milian an si. Sikh cithlah a si ruangah a nauhak laiih sin a nu le pa in
Sikh Temple ah an hruai theu. Sikhism hi a rak zir nasa ih cun Sikh Sakhua nak
a zir ih tlunah Hindu sakhua khal a zir bet. Kum 7 a si laiah Hundu pawl ih
biaknak hla har taktak Bhagavad Gita an ti mi tla hi a byheart thluh. Kum 16 a hung si cun an Hindu ca
pawimawh zet Veda timi tla a thiamsuak thluh. Cuitlunah Koran lam tla a zir
nasa theuih cuihnu ah Sadhu an ti mi pawl kha a kawmih cuisin an Sadhu pawl ih
an sakhua biakdan vekih serh thianghlimawk a tum ve, cuticun a sungkhat pawl a
tlansanih nupi khal neilo, zianghman neilo in puan Engte lawng a sin ih, India
ram hmun dangdang a fang vivo. Mi in bawmnak mal tete an pek mi lo cu neih mi
zianghman a nei lo. Sihman sehla hi tlukih an sakhuanak ih a pekawk lai khalah
a nunnak ahhin lawngfang kheh in a thei aw, thinlung hnangamnak le cawlh
hahdamnak taktak a nunah a hmu ve lo.
Sunder Singh hi Sadhu si dingih forhfialtu
bik cu a nu a si, leitlun thil hi zianghman beiseinak nei loih Sadhu si ding
rori in a forh ringring. A nui hmeltheih mi Raipur ih British mission tlawngah
a lut veih, hi tlawng a lut ihsi hin Bible hi a hmeltheih tlang a si cu. A sin
an a phurpi thei hrih lo lawlaw cu aiin Occult (Dawi le ramhuai thilti thlarau
biak le kuttial zoh tivek lam) le Hinduism lam sawn a phurpi ih, kum 14 a kimah
a nuin a thih san. Cuisicun a nundan cu a thleng aw nasa ih, Bible Jesuh
zirhnak hi thil diklo lawlaw a si a tiih Bible a thlekih a ur kang. Cun
thuthangtha sim pawl tla lung in a deng haiih, midang khal cu ti ih ti ve ding
in a forh hai. A sinan an sakhuanak ah cun cawlh hahdamnak cu a hmu cuang loih,
a mahte thahawk duhnak tiang a nei.
Bible a ur ih ni thumnak ah a thinlung
mangbang lutuk ah zing nahzi pa 3 hrawng ah a thoih Pathian hnenah thla a cam
ve. “Pathian na um taktak a si le lamzin diktak cu in hmuhtir aw culo le kan inn
dunglam ih tlangleng zing nahzi pa 5 ih ra theu ahhin ka rial aw thatter ding”
tin thla a cam. Vawihnih nak khalah cuvek thotho in thla a cam lala, cu laifang
ah a khansung cu a rung tleu thutthi ih Sunder Singh cun meisa a kang hmang maw
a ti, ziangdang hman a um lo cun a thlacamnak cu ti hlawhthlin in a um ti in a
ruatih culai fangah tleu sungah cun Jesuh zuk a hmu ih, cun aw a thei bet ta
riai. Cui aw cun Hindi hi ziangtik tiang ha na thlun ding? Nangmah rundam ding
in ka rungih, lamzin dik in hmuh aw na ti lai lai, ziangah saw zindik cu nazawh
mai lo? A ti ta riai mai cuh! Cun siciah cun Sunder Singh cun Jesuh cu a thi ih
a tho leh a si ti a thei suak riai. A hmai ahcun a thilhthuam hngalih cucun
hnangamnak simrel cawklo cu a mah ah a rung um a si. Hi ti hi a nunthleng awk
hram thawknak cu a si.
Hi ti nunthar a neih cun baptisma co a duh
ve hngalih a sinan a sungkhat pawl in rem an ti lo. A sungkhat pawl lungkim lo
cingin a birthday ni takah Shimla ih English biak Inn ah baptisma a co.
Cuisicun thuthangtha sim a tum riai mai ih, Hindu pawl hnenih thuthangtha sim
ding cun Christian Hindu si a tum ve ih,
Hi ti Sadhu vek ih a um le Hindu pawl ih
an hmuh thiam theinak ding bik ding si in a ruat. Khristian a si taktak cun a
sungkhat pawl in an khak hngal a si.
Cuticun October 16,1905 ihsin zianghman
nei lo in a puan engte lawng sin in ke thiah ten a vak ih hmansehla tu cu Khrih
Jesuh ruangah a si thlang ta. Kum 1906 khan a hmaisa bik ah Tibet ram lam ah thuthangtha
sim dingin a feh suak. Hi ti a vak suah ah hin zo hman bawmtu a nei lo. Hlawh
lo rori in harsatnak tinkim tuar hreh loin Tibet vur ram dai emem cu a pan mai
a si. Tibet a pannak zinah hin American Missonary pakhat Stoker amah bangih
puan eng lawng sin thawn an tawng aw ih, harsat nak tuar tlangin khawdai catvur
lakah ei ding khal nei mumal lo in puk sungah an riak tlangih, thuthangtha cu
an sim aw rero. Sunder Singh hi vawikhat cu a damloih, Stoker hin European mi
pakhat tei inah a thlen pi, a enkawl. Cui European pa cun Sunder Singh pekawknak
thuk zia a hmuh cun a pianthar ve phah rori ma le.
Hi hnuah Sunder Singh hin St.John School
of Theology, Lahore ah kumhnih zet Pathianthu a zir salih, ticun a hlan vek thothoin
khaw lak ah Pathian thuthangtha cu a simsuak lala. Vawikhat cu thingkungah hin
a kaiih, Pathian hla sak phahin Pathianthu a simih, mipi pawl cun an hnuk thla
ih an hrem ciamco a sinan Sunder Singh cun tihriai lo in, a mah hremtupawl cu
thuthangtha a sim thothoih a vel tu pawl riangri Khristian ah an rung cang.
Vawikhat khal Nepal ah ramlak ah a feh ih lam zinah suamhmang pawl in nam thawn
an rak tinih that dingin tu maw ka thih ni ti ding khawp in a sinan thate in a
tun huahhi menih suamhmang pawl cu mak an ti tuk! A puante neih sun cu an
laksak ih an feh san. A sinan a lak saktu pa kha a ngaih a thathei loih a
rungkir sal ih Sunder Singh cun Bible a rak siarsak ih, milian pa le Lazara
ih thukha a rak sim cu ticun suam hmang pa cu a sual sir in piantharnak a co ve
ta riai. Hei Suamhmang pa hin Sunder Singh hi a inah hruai tlung tahrat in
reipi a um pi hngehnge. Kum 1912 ah khan Lal Jesuh zoh thimin nisawmli rawlulh
a tumih, a sinan ni 40 tiang cu a ul khawsuak thei lo nan, hi ruangah hin
thlarau lam ah hlawknak nasa zet neiin a thei aw a si.
Sunder Singh hin hmuhsaumnak tamzet a tuarih,
hmansehla mangbang za runhimnak a um vivo. Vawikhat khal 1914 ah khan Nepal ih
Rasa khua ih an Buddhist hotupa Lama cun thi dingin a thuhla a rel sak. Tisun (
tikhur thuk zet ti dai um lo ah lawngfang kheh in a thlak ih, an sinpit ih an
hrentarh a hrennak tawh cu Lama ti mi khan a kil. Cui ti sun cu misual an thah
theunak a si, ni hnih sung rori cu mi sungah cun raw lei ding khal nei lo in mi
thi ruak pawl thawn an um, ni hnih hnu ah a sin an hun ongih mi pakhat in a la
suakih a la suaktu cun zianghman rel lo in a tlansan, a hnu deuhah an kai salih
an Lama hmaiah an hi hruai sal, cu cun Lama cu a mangbang tuk a mah in le a
kharnak tawh a kawl si, mi thilti thei tak bawmtu a nei a si a thei fiang.Cucun
Sunder Siingh cu a tih tukih an ramih um lo ih tlansuak ding in a fial.
Kum 1918 ah khan Madras a tlawng ih mipi
tamzet hmaiah thu a sim, mitampi in Jesuh an zum phah a si. India ram tinah a
tlawngkual nasa ih, Sri Lanka tla a tlawng, cun 1918-1919 kar lak ah Malaysia,
China, leh Japan. Cun kum 1920 – 22 kar lak ah Western Europe, Australia leh
Israel tla, cun Jerusalem, Lima, Berlin ah thuthangtha a sim in a tlawngkual
rero, Hi a tlawnnak pawl ahhin thil mak danglam taktak a tawng vivo. Vawikhat khal
bazar hmunih thu a sim lai hi mipi pawl in lung in an deng ciamco ih, pa khat
pa in a lu ah a den ngah, a deng ngahtu pa sawn kha a lu na lutuk in a let
tupti, Cu sicun midang khalin an deng ngam nawn lo. Sunder Singh hi mi
ngaitlawm tak mai a si ih, mi hnatuan lai a hmuh khal le a bawm ve vivo mai ih,
cu le an rak nel le cucu rem cang ih ruatin thu a sim theu hai. Sadhu Sunder
Singh hin kumtin nipi ni ah Tibet hi a tlawng theu ih a vei in a ngaina em em hai.
1929 khan a tlawng sal ih, Cuihnu cu a thuhla thei a um nawn lo. A hloh dan hi
a thei fel zo hman an um lo ih hrek khat in min an that a si ding an ti ih,
Then khat in vurah a tluthat a si ding an ti. Cun a hrekkhat in a nungcing in
vanah Pathian in a lak soh a si ding ti
tlan an ring.
Cuti vekin ringtu tha le mi huaisen pawl
in Khrih hrangah an thuhla theih lo in hi leitlun hi an hloh san men a si cu. Sadhhu
Sunder Singh hin a Bible cang nghahawk nak bik cu Marka 8:35 “Zokhal a nunnak
hum him duhtu I piang in a can ding. Zokhal kei mai ruangih nunnak sungtu sawn
cun a nun a humhim ngahsawn ding.” Laimi in vai kan ti ih kan hmuhsuam zetmi Sadhu
Sunder Singh ih nunah hin a rinna ngheh
zia le, Pathian a rinngam zia pawl, thuthangtha simnak lam ah a huaisen zia
pawl le a tuar faidan le a thahnem ngaidan pawl le a taimak dan pawl hi kan nih
zumtu pawlin zir ding leh kan zohthiam ding a tam nasa a si.
No comments:
Post a Comment